İş yerinde yaşanan kısa süreli kriz durumunda çalışanları mağdur etmemek amacıyla uygulanan bir yöntem olan kısa çalışma ödeneği, sigortalı çalışanları kapsayan bir durumdur. Çalışanın iş yerinde çalışma süresinin azaltılması ya da durması halinde başlatılan kısa dönem çalışma ödeneğinin hakkında merak ettiğiniz her şey İşin Olsun’da!
Kısa çalışma ödeneği nedir sorusu çalışanların merak ettiği konular arasında yer alır. Kısa süreli çalışma karşılığında verilen bu ödeme için bazı şartların oluşması gerekir. Sektörel veya ekonomik bir krizin yaşanması durumunda iş yerindeki haftalık çalışma süreleri azalabilir ya da durabilir. Bu durumda çalışan ve işverenin mağdur olmaması amacıyla uygulanan kısa çalışma ödeneği 3 aydır. Cumhurbaşkanının kararıyla 6 aya çıkarılabilir.
Kısa çalışma ödeneğinin amaçları ve şartları nelerdir?
Ekonomik, bölgesel ya da sektörel krizler iş hayatında sıklıkla görülebilen engellerdir. Bu durumlardan en az zararla çıkmayı hedefleyen şirketler, çalışan çıkarma yöntemini tercih edebilir veya haftalık çalışma sürelerinde azaltmaya gidebilir. Bazı durumlarda ise iş yerinin çalışması durma noktasına gelebilir. İş hayatındaki bu olumsuzlukların etkisini düşürmek için uygulanan kısa dönem çalışma ödeneğinin, istihdamın korunmasını sağlamak ve çalışanın mağdur olmasını önlemeyi amaçlar. Bu sayede, çalışılamayan süreler için işçilere gelir desteği sağlanır. Kısa çalışma ödeneğinin bir diğer amacı da istihdamın korunarak deneyimli personelin işten çıkarılmasının önüne geçmektir.
İş yerinde yaşanan bir kriz durumunda, işverenin kısa çalışma ödeneği alması için bazı şartlar bulunur. Kısa çalışma ödeneği şartları arasında yer alan ilk madde işverenin bu uygulama için başvuruda bulunmasıdır. Bu başvuru talebi, iş müfettişleri tarafından yapılan inceleme sonucuna göre onaylanması durumunda geçerlilik kazanır. Kısa çalışma ödeneği almak için diğer şartlarsa şu şekildedir:
- Kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak isteyen çalışanın, uygulamanın başlayacağı tarihe kadar çalışma süresi ve prim ödemesi ile alakalı koşulları sağlaması gerekir.
- İş müfettişlerinin incelemesi sonucunda, kısa çalışma ödeneğinden yararlanmasına onay verilen işçinin bilgileri, bu ödenekten faydalanan çalışanların listesinde yer almalıdır.
İş hayatının olumsuz koşullarından korunmak için iş ilanları sayfasındaki ilan detaylarını detaylı inceleyebilirsin. Eğer iş ararken nelere dikkat edilmeli merak ediyorsan İşin Olsun’u ziyaret edebilir ve aradığın bilgilere ulaşabilirsin.
Kısa çalışma ödeneği nasıl alınır?
Kısa çalışma ödeneği nasıl alınır sorusunun cevabı, ödeneğin alınabilmesine imkan tanıyan koşulların şekillenmesiyle oluşur. 2020 yılındaki pandemi süreci örneğindeki gibi, iş hayatında her zaman çeşitli sebeplerden ötürü krizler yaşanabilir.
Kısa çalışma ödeneğinın alınabilmesini doğuran koşullar aşağıdaki gibidir:
- Genel ekonomik kriz: Ulusal ya da uluslararası alanda meydana gelebilen ekonomik bir kriz, ülke ekonomilerinin bozulmasına yol açabilir. Bu durum işletmelerin ekonomisini de etkileyebildiğinden dolayı, işleri durma noktasına gelen şirketler kısa çalışma ödeneğine başvurup istihdamı devam ettirme fırsatını kullanabilir.
- Bölgesel krizler: Ulusal ya da uluslararası olayların neden olduğu büyük çaplı kriz durumlarında belirli bir bölge veya ilde yer alan iş yerleri ekonomik düzlemde sıkıntı yaşayabilir. Böyle bir durumda, iş yerlerinin varlığını sürdürmek için kısa çalışma ödeneğine başvurulabilir.
- Sektörel krizler: Farklı sektörlerdeki iş yerlerinin ciddi ekonomik sorunlar yaşaması durumu da iş hayatında yaşanan krizler arasındadır. Uluslararası arenada petrol krizi yaşanması durumunda petrokimya sektöründeki bir şirketin hammadde bulamaması sonucu işlerinin durma noktasına gelmesi buna örnek olabilir.
- Zorlayıcı sebepler: İşverenin aldığı hatalı bir karar dışında yangın, sel gibi doğa olaylarından kaynaklanan ekonomik sıkıntılardır.
İş yeri bu gibi kriz durumlarında kısa çalışma ödeneğinden faydalanarak çalışanların maaş hesaplama işlemlerini yaparak maaşlarını ödemeye devam edebilir. Bu sayede çalışma sürelerinin kısalmasına rağmen istihdam devam ettiğinden personelin işten çıkarılmasının önüne geçilir.
Kısa çalışma ödeneği hesaplaması nasıl yapılır?
Kısa çalışma ödeneği almak isteyen bir işçinin öncelikle bazı şartları karşılaması gerekir. Eğer işçi bu şartları karşılıyorsa kısa çalışma ödeneği hesaplaması yapılarak 3 ay boyunca uygulamadan faydalanabilir.
Kısa çalışma ödeneği hesaplamasının nasıl yapıldığı, bu hesaplamadan vergi kesilip kesilmediği, bu ödeneği almak isteyen işçi ve memurların merak ettiği bir husustur. Çalışanın SGK’ya bildirilmiş son 12 aylık prime esas kazancının günlük ortalaması dikkate alınarak ödeneğin alınıp alınamayacağı tespit edilir. Ödeneği almak isteyen çalışan, bu kazancın %60’ı kadarını alabilir. Kısa çalışma ödeneği almaya hak kazanan kişi, hesaplanan tutardan %0,759 oranında damga vergisi verir. Ödenekten alınabilen en yüksek tutar asgari ücretin %150’si kadardır.
Kısa çalışma ödeneği ne kadar sorusuna bir hesaplama ile örnek vermek gerekirse; son 1 resmi yıl süresinde her ay 30 gün ve 4.500.00 TL prime esas kazanç üzerinden SGK’ya prim ödenmiş bir işçi üzerinden ilerleyebiliriz. Bu işçinin aylık net kısa çalışma ödeneği şöyle olur:
- Günlük Ortalama Brüt Kazanç: 150.00TL
- Günlük Brüt Kısa Çalışma Ödeneği: 90.00TL
- Günlük Damga Vergisi Kesintisi: 0,68 TL
- Günlük Net Kısa Çalışma Ödeneği: 89,32TL
- Aylık Brüt Kısa Çalışma Ödeneği: 700.00TL
- Aylık Damga Vergisi Kesintisi: 20,49TL
- Aylık Net Kısa Çalışma Ödeneği: 679,51TL
Kısa çalışma ödeneği başvurusu nasıl yapılır?
Şirketlerin ekonomik olarak zorlanmaları durumunda kısa çalışma ödeneği uygulamalarına başvurabilmeleri için fırsatlar sunulur. Bu uygulamaya sadece işveren başvurabilir. Şirket çalışanlarının kısa çalışma ödeneğine başvurusu kabul edilmez. Kısa çalışma ödeneği başvuru işlemleri için öncelikle İŞKUR’un web sitesi ziyaret edilmelidir. İŞKUR’un internet sitesinde bulunan “Kısa Çalışma Talep Formu” ve “Kısa Çalışma Uygulanacak İşçi Listesi” formalarının doldurulmasıyla kısa çalışma ödeneği başvuru süreci başlar.
Sürece başlanmasıyla beraber hangi işverenler başvurabilir, kısa çalışma ödeneğini kimler alabilir gibi sorular da merak edilir. Kısa çalışma ödeneği uygulamasının yapılmasındaki amaç istihdamın devam etmesi, çalışan ve işverenin ekonomik zorluk yaşamasının engellenmesidir.
Kısa çalışma ödeneğinin alınabilmesi için şirketin genel ekonomik kriz, sektörel, bölgesel kriz ya da zorlayıcı sebeplerden birini yaşaması gerekir. Bu olumsuz kriz durumları karşısında iş yerinin çalışma süresini önemli ölçüde azaltması ya da işlerin durma noktasına gelmesi, işverenin çalışma ödeneği almak için başvurmasına olanak tanır.
İşverenin İŞKUR’a yaptığı başvuru sonrası iş müfettişleri uygunluk tespiti yapar. İş müfettişlerinin şirketler için değerlendirme süreçleri olumlu sonuçlanırsa, şirket çalışanları için kısa çalışma ödeneği sağlanır. Bu süreçte iş nasıl bulunur, en kısa sürede iş bulmanın yolları nelerdir konularında da bilgiye ihtiyacın varsa linki ziyaret edebilirsin.
Kısa çalışma ödeneğine başvuru belgeleri
İşverenin; e-Devlet üzerinden gerekli alanları doldurarak başvuru yapması gerekmektedir. Ayrıca aynı sistem üzerinden kanıtlayıcı belge olarak aşağıdaki belgelerin eklenmesi yeterlidir.
– Çalışma süresinin azaltıldığını veya faaliyetin kısmen/tamamen durdurulduğunu ortaya koyan belgeler (örneğin: ücret bordroları, puantaj kayıtları, üretimin, hizmetin ve/veya ihracatın azaldığına, siparişlerin ve/veya sözleşmelerin iptal edildiğine dair vb. belgeler) ile
– Resmi makamlar tarafından faaliyeti durdurulan işyerleri kapsamında olduğuna dair diğer belgeler
Kısa çalışma hak edilen işsizlik maaşından mahsup edilir mi?
Kısa çalışma başlama tarihi 1/3/2024 ve sonrasında olan sigortalılar için, kısa çalışma ödeneği olarak ödenen süreler, sigortalının aynı gerekçe ile yapılmış hak sahipliğine esas ilk kısa çalışma talebinin başlama tarihinden itibaren üç yıl içerisindeki hizmet akdi fesihlerine istinaden yapılacak işsizlik ödeneği ödemelerine ilişkin hak sahipliği sürelerinden düşülür. Ancak, yapılan ödemelerin mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.
Yabancılar kısa çalışma ödeneği alabilir mi?
Kısa çalışma başvurularında, yabancı işçiler de kısa çalışmanın başladığı tarih itibarıyla son 120 gün hizmet akdine tabi olma ve son 3 yılda en az 450 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olma şartlarını taşımaları halinde kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilir.
Kısa çalışma ödeneği ne zaman yatar?
Genel ekonomik kriz, bölgesel ya da sektörel kriz gibi şartlar içinde zorluk yaşayan iş yerleri için işverenin başvurusu olumlu sonuçlanırsa kısa çalışma ödeneği alınabilir. En çok merak edilen konulardan olan kısa çalışma ödeneği ne zaman yatar sorusunun yanıtı da her ayın beşinde ödeme yapıldığı şeklindedir. Çalışanlara yapılan ödemeler IBAN hesaplarına aktarılır. IBAN hesabı bulunmayan çalışanlar, PTT Bank aracılığıyla kısa çalışma ödeneklerini alabilir.
Kısa çalışma ödeneği ile ilgili merak edilen hususlardan bir diğeri de kısa çalışma ödeneği alan işçi çalıştırılabilir mi sorusudur. Kısa çalışma ödeneği alan çalışanın başka bir yerde işe başlaması ödeneğin kesilmesi için yeterlidir. Bu uygulama yaşanan kriz durumu karşısında şirketlerin iş yapamaması ve maaş ödemelerinde zorluk yaşaması nedeniyle yapılır. Şirket çalışanının başka yerde işe başlaması durumunda kısa çalışma ödeneği almasına gerek kalmaz.