Milyonlarca emekli adayının gözü, EYT yasasında. EYT emeklilik düzenlemelerinin kapsamı da bir o kadar merak konusu. EYT hakkında en çok merak edilenler İşin Olsun’da!
EYT’den yararlanma şansı bulunan emekli adaylarını yakından ilgilendiren EYT düzenlemelerinde sona gelinmiş, yakın tarihte EYT yasası Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Peki, EYT emeklilik hakkında en çok merak edilenler neler?
EYT nedir?
“EYT ne demek?” sorusunun cevabı, 1999 yılında yürürlükte olan Sosyal Sigortalar Kanunu’na dayanıyor. 1999 emeklilik yasasına göre kadınlar 20, erkekler 25 yıllık hizmet süresi ve 5000 iş gününü doldurmanın ardından emekli olabiliyordu. Öte yandan 1999 yılında kanun maddelerinde yapılan değişiklik, sonraki yıllarda sigorta girişli olanlarla birlikte, önceki yıllarda sigortalı olanların da emeklilik şartlarında değişikliğe yol açtı. Kanun hükmünde kararname olan EYT, bu bağlamda 1999 öncesi sigorta girişli olup emeklilik haklarından yararlanamayan vatandaşlara bu imkanı sunan yasa tasarısıdır. Sosyal Sigortalar Kanunu’nda yapılan değişiklikler öncesinde çalışma hayatına atılan kişilerin emeklilik haklarının geriye dönük teslimi olarak tanımlanır.
EYT başvuru şartları neler?
SGK şubelerine giderek veya e-devlet üzerinden başvuruların kabul edileceği EYT düzenlemeleri, 9 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişi olan çalışanları kapsıyor. Bu bağlamda 1999 öncesinde sigorta girişli 18 yaş altı ve üstü vatandaşlar, gerekli koşullara sahip olmak kaydıyla emekli olabilecek. Emeklilikte yaşa takılanlar son durum bilgisiyle paylaşılan diğer şartlar ise şunlar:
SSK
- Normal emeklilik: Kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl hizmet süresi, 5 bin iş günü prim ödemesi.
- Kısmi emeklilik: Kadın ve erkeklerde 15 yıl çalışma süresi ve 3600 prim günü ödemesi. Kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaşını doldurma şartı.
BAĞKUR:
- Normal emeklilik: Kadınlarda 20 yıl çalışma süresi ve 7200 prim günü, erkeklerde 25 yıl çalışma süresi ve 9000 prim gününü tamamlamış olmak.
- Kısmi emeklilik: Kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş ve 15 tam yıl (5400 gün) prim süresi.
EMEKLİ SANDIĞI:
- Normal emeklilik: Kadınlarda 20 yıl (7200 gün), erkeklerde 25 yıl (9000 gün) hizmet süresi.
- Kısmi emeklilik: Kadın ve erkeklerde 10 yıl (3600 gün) hizmet süresi ve 60 yaş şartı.
EYT yasası ile tanınan haklar neler?
Sigortalılık süresini tamamlamış olanlara emeklilik fırsatı sunan EYT’nin kapsamı ve prim gün sayısı kadar sunduğu olanaklar da bir hayli merak konusu. Emeklilikte yaşa takılanlar için tek tek hayata geçirilen ilave düzenlemeler, farklı beklentilere sahip emekli adaylarının yararlanabileceği detaylar içeriyor. Buna göre;
- Emeklilik haklarının kullanılması konusunda yaş sınırı uygulanmayacak.
- Emekli olmak isteyenler işverenden kıdem tazminatını alabilecek. Ödemeler hususunda aksama yaşanmaması için işverenlere yönelik Kredi Garanti Fonu destekli kredi paketleri hazırlanacak.
- Henüz emekli olmayı düşünmeyenler istedikleri tarihte emekli olabilecek.
- Emekli olduktan sonra çalışmaya devam etmek isteyenler mevcut işlerine veya farklı bir iş yerinde işbaşı yaparak çalışabilecekler. Bu koşulda maaşlarından sosyal güvenlik destek prim kesintisi yapılacak.
- Taşerondan kadroya alınan çalışanlar, hemen emekli olmak istemedikleri takdirde hazırlanan geçiş düzenlemesinden yararlanabilecekler.
Öte yandan doğum ve askerlik borçlanmasıyla “EYT’li olunabilir mi?” sorusu da vatandaşların gündemlerinde yer alan konular arasında. “Emeklilikte yaşa takılanlar hangi yılları kapsıyor?” sorusunun net cevabı olan 9 Eylül 1999 tarihi öncesinde sigorta girişi olmayanların askerlik ve doğum borçlanmasıyla sigorta giriş tarihini öne çektiremeyeceği açıklandı.
EYT emeklilik hesaplaması nasıl yapılacak?
Yapılan en son EYT açıklaması, EYT maaş hesaplamasının standart emeklilik maaş hesaplaması ile aynı olacağı yönünde. EYT emeklilik düzenlemeleri de bu bağlamda 3 dönem kuralına tabi. Sigortalının 1999 öncesi maaşları, 1999 yılı – 2008 arası maaşları ve 2008’den sonraki dönem maaşlarının tamamı, emeklilik aylığı hesaplama işlemlerine dahil edilecek. Böylelikle yapılacak hesaplama sonrasında herkes aldığı maaş oranında emekli aylığının sahibi olabilecek.
Emekliliğin ardından yapılan zam uygulamalarından diğer emeklilerle eşit oranda yararlanacak olan EYT’lilerin maaş hesaplamalarına dahil olacak bazı detaylar bulunur. Bu detaylar; kişilerin çalıştığı toplam yıl sayısı, çalışma süresi, mesai saatleri ve yaş beklerken ödenen fazla primler.