Bir işte çalışmak isteyen kişiler tarafından en çok merak edilen konulardan biri çalışma saatleridir. Birçok firma, vardiya sistemini tercih eder. Vardiya sistemi nasıl olur diye merak ediyorsan aradığın tüm yanıtlar İşin Olsun’da!
Çeşitli sektörlerde yer alan firmalar, mesailerini 24 saat sürdürmek durumunda kalır. Bundan dolayı firmaların, vardiyalı çalışma sistemini tercih etmeleri gerekir. Bir personel, 24 saat boyunca aralıksız bir şekilde mesleğini icra edemeyeceği için iş akışı birden fazla personel tarafından sürdürülür. “Vardiya sistemi ne demek?” sorusu, iş hayatına yeni başlayacak kişiler tarafından en çok merak edilen konulardan biridir. İş akışının devam etmesini sağlayan bu plana vardiyalı çalışma sistemi denir. Bu sisteme her ne kadar vardiyalı sistem denilse de aslında yasal olarak adı postalar halinde çalışmaktır. Bu doğrultuda vardiyalı çalışma, işin özelliğinden dolayı devamlılık gerektiği için birbiri ardına postalar biçiminde ya da nöbetler halinde personel çalıştırılması anlamına gelir. Vardiyalı çalışma sisteminin en önemli ve en öne çıkan özelliği 24 saat boyunca işin sürekli devam etmesi ve personelin bu zaman zarfı içinde sürekli postalar biçiminde çalıştırılmasıdır. Vardiyalı çalışmada en çok gece mesaileri ön plana çıkar. İşin devamlılığın sağlanması için en az bir vardiyanın gece saatlerine denk gelmesi gerekir. Gece vardiyaları çoğu firmada en geç 20.00’de başlar ve en erken 06.00’da sona erer.
Vardiya sistemiyle çalışan meslekler nelerdir?
İş sürecinin tüm gün boyunca devam etmesi gereken sektörlerde vardiyalı çalışma sistemleri tercih edilir. Güvenlik, turizm, sağlık gibi sektörler vardiyalı çalışma sisteminin en çok tercih edildiği iş alanları olarak öne çıkar. Otellerde müşterilerin gereksinimleri ile alakalı tüm gün boyunca hizmet sağlanması gerektiğinden dolayı resepsiyon görevlileri, kat personelleri, birtakım teknik sorumlular vardiyalı çalışma sistemiyle çalışarak hizmetin devam etmesini sağlar. Çeşitli kurumlara ya da bireylere özel güvenlik hizmeti sağlayan şirketlerde mesleğini icra eden kişiler, güvenliğin 24 saat boyunca kesintisiz bir şekilde sağlanmasından sorumlu oldukları için gece ve gündüz boyunca vardiyalı bir şekilde çalışır. Vardiyalı çalışma sistemi denildiği zaman akla ilk olarak her ne kadar özel sektör gelse de memurluklarda da bu sistem bulunur. Polis, jandarma gibi kolluk kuvvetleri; kamunun güvenliğini sağlamak amacıyla vardiyalı çalışma sistemi ile mesleklerini icra eder. Aynı durum sağlık sektöründe de geçerlidir. Hemşireler, doktorlar ve diğer sağlık personelleri sağlık hizmetlerinin devamlı olarak sağlanabilmesi amacıyla vardiyalı olarak görev alır. Vardiyalı çalışma sisteminin tercih edildiği meslekler, işin sahip olduğu niteliklere göre devamlı olarak faaliyet gösterilmesi şart olunan sektörlerin içinde yer alan gruplardır.
Vardiyalı çalışma sistemleri nelerdir?
İş arama sürecinde olan kişilerin “vardiya sistemi nedir?” sorusundan sonra en çok merak ettikleri konu vardiyalı çalışma sistemlerinin çeşitleridir. Vardiyalı çalışma sistemlerinin çeşitleri şu şekildedir:
- Sabit vardiyalar: Aynı vardiya zamanında her gün ya da her hafta görev alan personelden oluşan ve belirli mesai saatlerini içeren bir çalışma programıdır. Bu program, günü üçe ya da dörde bölerek oluşturulur. Çoğu zaman 8 saatlik aralıklarla sabah, öğleden sonra ve gece olmak üzere hep aynı zaman diliminde görev alan ekipler tarafından sürdürülür.
- Dönüşümlü vardiyalar: Personellerin birkaç günde ya da haftada bir, günü belirli aralıklara bölerek sabah, öğleden sonra ve gece vardiyaları arasında değişiklik yapmalarını sağlayan bir çalışma programıdır. Bu programda personeller dönüşümlü olarak çeşitli vardiyalarda da çalışma imkanına sahiptir.
- Bölünmüş vardiyalar: Bu çalışma biçimi, bir iş gününü iki farklı vardiyaya ayırmak olarak tanımlanır. Bir personelin sabah 06.00’dan 10.00’a kadar mesai yapıp ikinci mesaisini de öğleden sonra 15.00’ten akşam 20.00’ye kadar yapması bu vardiya çeşidine örnektir.
- Üçlü vardiya sistemi: Bir günün üçe bölünerek 8 saatlik mesai saatlerinden oluşan ve dönüşümlü olarak sürdürülen bir vardiya sistemidir. Mesai başlangıç ve bitiş saatleri çalışılan sektöre, şirkete ve işin özelliğine göre farklılık gösterebilir. Bazı sektörler daha uzun ya da daha kısa vardiyalara gereksinim duyabilir.
- Dörtlü vardiya sistemi: Bu sistemde, personel art arda dört gün boyunca mesai yapıp art arda dört gün izinli olur. Her dört günlük mesaide personel dört farklı vardiyadan birinde görev alır. Bu sistem çoğu zaman üretim tesisleri ya da hastaneler gibi 24 saat boyunca hizmet veren sektörlerde tercih edilir. Bu sistem sayesinde fazla mesai ya da ek personel gereksinimi minimum seviyeye indirilir.
- Gece vardiyası: Bu vardiya türü, personellerin gece saatlerinde çoğu zaman akşam 22.00 ile sabah 06.00 zaman dilimleri arasında mesleklerini icra ettiği bir çeşittir. Bu sistem çoğu zaman; sağlık, konaklama, imalat ve ulaşım gibi 24 saat mesai gereksinimi duyan sektörlerde tercih edilir.
Vardiya çalışma saatleri nelerdir?
“Vardiya sistemi nasıl olur?” sorusuna cevap verirken çalışma saatlerine de değinmek gerekir. Vardiyalı çalışma şeklinde mesai saatleri çeşitleri şu şekildedir:
- 12/36 çalışma şekli: Çoğu zaman bu çalışma şekli sahada aktif rol almayı ve operasyon gerçekleştirmeyi gerektiren işlerde tercih edilir. Bu sistem daha çok sağlık, imalat, ulaşım ve üretim gibi sektörlerde tercih edilir. Bu sistemde personel belirli dinlenme zamanlarından yararlanır; fakat neredeyse 12 saat hiç ara vermeden mesai yapar ve ardından 36 saat dinlenir. Bu sayede şirketler, ek personele gereksinim duymadan operasyonlarını 7/24 devam ettirebilirler.
- 12/24 çalışma şekli: Bu sistem, özellikle personel eksikliğinin ciddi problemler oluşturabileceği acil durum hizmetlerinde devamlı hizmeti sağlamak amacıyla tasarlanan bir vardiya türüdür. Personel, sürekli hizmet vermek amacıyla uzun saatler boyunca mesai yapar. 12 saatlik bir mesainin ardından 24 saatlik bir mesai daha yaparak toplam 36 saat çalışır.
- 12 saat çalışma şekli: Bu sistem personelin, 12 saatlik bir zaman diliminde alışık olunan molaların aksine dinlenme ve yemek için daha uzun bir mola vererek çalıştığı ve ardından bir sonraki mesai saatlerinden önce belirli bir süre izinli olabildikleri bir çalışma biçimidir. Bu sistem, operasyona sürekli devam edilmesi gereken işlerde aktif olarak tercih edilir ve kullanılır.
- 8/24 çalışma şekli: Bu sistem, özellikle sağlık sektörü gibi 24 saat hizmet vermenin gerekli olduğu sektörlerde tercih edilir. Bu sistemde personel, tam gün çalışır ve ertesi gün işe gelmeden 8 saat izin alır.
- 2+2+2 çalışma şekli: Bu sistem, personellerin iki gündüz vardiyasından sonra iki gece vardiyası ve iki izin gününden oluşan dönüşümlü bir planda mesai yaptığı bir türdür. Bu sistemin amacı, gündüz çalışma ile gece çalışma arasında denge kurmak ve personellere düzenli olarak izin vermektir.
Vardiya sayısının düzenlenmesi nasıl yapılır?
Özelliklerinden dolayı devamlı olarak çalıştıkları için durmaksızın art arda vardiyalar halinde personel çalıştırılarak devamlılığı sağlanan işlerde vardiya sayısı; 24 saatlik bir zaman dilimi içinde minimum üç personel vardiyası çalıştırılacak biçimde düzenlenir. Yani, bir iş için en fazla 8 saat sonra ara verilmeli ve ikinci vardiyaya geçilmelidir. Bu da 24 saatlik zaman dilimi içinde 11 saat ara vermeyi gerektirir. Bunun amacı, personellerin mesailer arasında dinlenmek için yeterli vakte sahip olmalarını sağlamaktır. Fakat özel güvenlik, sağlık ve turizm gibi sektörlerde yürütülen işlerde ve bu işlerin devam ettirildiği iş yerlerinde faaliyet gösteren alt şirketlerde düzenleme 24 saatlik zaman diliminde iki vardiya olacak şekilde tasarlanır. Vardiya sistemi ile devam ettirilen işlerde, fazla mesai için şirketlerin haftada 40 saat gibi belirli bir sınırın üzerinde mesai yapılan saatler için personele normal saat ücretlerinden daha fazla ödeme yapılır.
Vardiya sisteminin avantajları nelerdir?
Hizmette devamlılığı sağlamak zorunda olan sektörlerde yer alan birçok firma, kendilerine uygun olan en iyi vardiya sistemini tercih eder. Vardiya sisteminin firmalar ve personel için sağladığı avantajlar şu şekilde sıralanabilir:
- Personel için birden fazla sayıda vardiya olduğunda, çalışanlar günlük programlarına en uygun olan pozisyona başvuru yapabilir.
- Firmalar devamlılık gerektiren işlerini hiç ara vermeden yapma imkanına sahip olurlar.
- Personel, kendine zaman ayırabilir. Gece çalışan bir personel gündüzleri yapmak istediği aktiviteleri yerine getirebilir ve hobilerine zaman ayırabilir.
- Firmalar, ek personele ve ek mesaiye gereksinim duymaz. Böylece bütçelerini koruma imkanına sahip olur.
Bu gibi avantajlar, gerek firmaların vardiyalı sisteme geçmelerine gerekse iş arayan kişilerin vardiyalı sistemde çalışmayı tercih etmelerini sağlar. Sen de vardiyalı bir işte mesleğini icra etmek istiyorsan, isinolsun.com’da yer alan vardiyalı iş ilanlarını inceleyerek kariyerinde yeni bir başlangıç yapma fırsatı elde edebilirsin.