Sosyal yardım, toplumsal dayanışma ve refahın artırılması amacıyla düzenlenen destek programlarıdır. Bireylere maddi destek sağlamak, temel yaşam ihtiyaçlarını karşılamak ve toplumsal eşitsizlikleri hafifletmek için uygulanan sosyal yardım ödemeleriyle ilgili merak ettiklerin İşin Olsun’da!
Toplumları toplum yapan en önemli özelliklerinden biri, birlik ve dayanışma içerisinde yaşayabilmesidir. Bu dayanışma yalnızca maddi değil, manevi değerleri de içerir. Sosyal yardım desteği, hem maddi hem de manevi yöne sahip bir yardım çeşididir. Sosyal yardımlar, sadece devlet kurumları tarafından yapılmaz. Çeşitli sivil toplum kuruluşları ve dernekler de ihtiyaç sahiplerine farklı yardımlarda bulunur.
İhtiyaç sahibi kişilerin gereksinimlerini karşılamaya yönelik yapılan sosyal yardımlar, nakdi yardımlar ile sınırlı değildir. Eğitim ve sağlık yardımları da sosyal yardım kapsamına girer. Sosyal yardımda amaç, özellikle ekonomik olarak dezavantaja sahip bireylerin, temel yaşam ihtiyaçlarının karşılanmasına katkı sağlamaktır.
Sosyal yardımın önemi nedir?
Sosyal bir devlet olmanın getirisi olan birtakım uygulamalar, sosyal yardım ne demek sorusunu karşılayan maddi ve manevi yardımlardır. Hem devlet hem de çeşitli özel ve tüzel kurumlar tarafından yapılan sosyal yardımlar, toplumun gelişiminde önemli bir yere sahiptir. Sosyal yardımların toplumun empati yapmasına katkı sağlamasının yanında gelir adaletsizliği sonucu ortaya çıkan yoksulluğu azaltmaya da yardımı söz konusudur.
Bunun yanında sağlık alanında yapılan sosyal yardımlar sayesinde de dezavantajlı kişiler temel hakkı olan yaşam hakkına kavuşabilir. İhtiyaç sahibi birey ve ailelerin toplumdan dışlanmasının önüne geçen sosyal yardımlar, grup ve bireylerin hayatlarının güvence altına alınmasına katkı sağlar.
Devlet ve derneklerin sosyal yardımları nasıl olur?
Devletin sosyal yardım ödemeleri, ekonomik eşitsizlikleri azaltma, dezavantajlı gruplara destek sağlama ve genel refahı artırma amacını taşır. Bu bağlamda, devlet tarafından yapılan sosyal yardımlar, toplumun genel kalkınma ve sosyal adalet anlayışının bir yansıması açısından önemli bir rol oynar. Sosyal yardımlar, devletin onay verdiği yardım kuruluşları ve dernekler tarafından da yapılabilir. Bu kuruluş ve derneklerin önde gelenleri Kızılay, Darülaceze ve Mehmetçik Vakfı’dır.
Devlet ve derneklerin ayrıştıkları başlıca noktalar şöyle sıralanabilir:
- Devlet, yardımların tümünü farklı resmi kurumlar aracılığıyla yapar.
- Derneklerde yardımlar sadece aile yardımı ya da eğitim yardımı gibi tek bir odak noktasına yoğunlaşabilir. Örneğin; sadece lösemi hastası çocuklara sağlık yardımı ya da maddi durumu iyi olmayan çocuklara eğitim yardımı yapan dernekler gibi.
- Devlet, maddi sıkıntı içindeki birey ya da ailenin sosyal yardım başvuru şartlarını karşılaması veya bireylerin devlet kurumları tarafından tespit edilmesi sonucu ekonomik yönden zayıf kişi ve gruplara yardımda bulunur.
- Hem devlet hem de yardım dernekleri yardım edecekleri kişi ya da ailenin gerçekten de yardıma muhtaç olup olmadığını tespit ettikten sonra yardımda bulunur.
- Hemen hemen her kuruma başvurular internet ortamından yapılabilir. Devlet, sosyal yardım e-Devlet üzerinden kolayca erişilebilen bir portal üzerinden vatandaşlarına sunar.
Sosyal yardım türleri nelerdir?
Sosyal yardım, nakdi yardımlar, gıda yardımları ve sağlık yardımları olarak çeşitli kategorilere ayrılan destekleyici uygulamalardır. Nakdi yardımlar, maddi sıkıntı içindeki bireylere finansal destek sağlamayı amaçlarken; gıda yardımları, temel gıda ihtiyaçlarını karşılamak için yapılan destekleri içerir. Bu yardımlar, devlet yardımı ve çeşitli STK, dernek gibi kuruluşların verdiği yardımlar olarak da çeşitlenir. Sosyal devlet anlayışını benimseyen Türkiye’de, sosyal yardımlar aile yardımı, eğitim yardımı, sağlık yardımı, yaşlı ve engelli yardımı, barınma ve gıda yardımı olmak üzere farklı gruplara ayrılır. Her sosyal yardım türünün ortak noktası ise sosyal yardım parası alabilmek için belirlenen koşulların karşılanmasıdır.
Aile yardımı
Türkiye’de aile yardımları bakanlık tarafından yapılanlar ve dernek yardımları olarak çeşitlenir. Bakanlığın yaptığı yardımlar destek programları şeklindedir ve aile desteğinden doğum yardımına kadar çeşitli gruplara ayrılır.
- Eşi vefat etmiş ve sosyal güvencesi bulunmayan kadınlara Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından düzenli olarak yardım yapılır.
- Bakanlığın yetim ve öksüz çocuklar için de aile yardımları mevcuttur.
- Vatani görevini yerine getiren bir askerin sosyal güvencesi olmayan bir ailesi varsa yardımlar da devletin yaptığı sosyal yardımlar arasında yer alır.
- Şehit yakınları ve gazi ailelerine yapılan yardımlar, terör yüzünden zarar gören ailelere yapılan barınma yardımı gibi yardımlar da sosyal yardımların aile yardımı grubunda yer alır.
- Devletin yaptığı aile yardımlarından bir diğeri ise afet ve acil durum yardımlarıdır. Yaşanan bir afet durumlarında Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma vakıfları aracılığıyla acil durumdan zarar gören vatandaşlar için gıda, giyim gibi temel ihtiyaç yardımları yapılır.
- Yapılan aile yardımlarından birisi de yakını veya yakınları vefat eden Türk vatandaşlarına yönelik vefat yardımıdır. Aile yardımları sadece maddi yardımları kapsamaz. Ayrıca yardım alan ailelerdeki 18 ile 55 yaş aralığındaki bireyleri işe yönlendirme amacıyla da yapılan aile yardımları vardır.
Barınma ve gıda yardımı
Barınma ve gıda yardımları, sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları aracılığıyla kanunlar çerçevesinde yapılır. İhtiyaç sahibi aileler için Ramazan ve Kurban Bayramları öncesinde olmak üzere ailenin ihtiyaç duymasına göre yıl boyunca yapılır. Bakanlığın yaptığı gıda yardımları içerisinde Milli Eğitim Bakanlığı ile ortak yapılan öğrenciler için öğle yemeği yardımları da mevcuttur.
- Aşevleri, barınma ve gıda yardımları kapsamına girer. Bu yardımlardan sadece ihtiyaç sahibi ya da evsizler değil hasta, yaşlı ve engelli gibi yemek yapabilecek durumda olmayan kişiler de yararlanabilir.
- Eşi vefat etmiş, 18 yaşından küçük en az 3 çocuğa sahip kadınlara yönelik konut destek programları da barınma yardımları kapsamındadır.
- Yakacak yardımları ve doğalgaz tüketim desteği, devletin haneler için verdiği dönemsel barınma yardımları içindedir.
- Barınma yardımları arasında yer alan elektrik tüketim desteği ile hem hane hem de tıbbi cihazlar için sosyal yardım başvurusu yapılabilir.
- Yabancılara yönelik olan Avrupa Birliği destekli sosyal uyum yardımı da barınma ve gıda yardımları grubunda yer alır.
Sosyal yardım ödemeleri kimlere verilir?
Hem devletin hem de devlet onaylı derneklerin yaptığı sosyal yardımlar sosyal güvencesi bulunmayan kişilere yönelik gıda, nakit para, barınma, sağlık ya da eğitim hizmetleri kapsamında olur. Bu yardımlardan yararlanabilmek için sosyal yardım alma şartlarını karşılamak gereklidir.
- Eğitim yardımları sosyal güvencesi olmayan, ekonomik yönden dezavantajlı öğrencilere yapılan kitap, eğitim malzemesi, gıda, barınma ve taşıma yardımlarını kapsar. Taşıma yardımları, maddi güçlük çeken öğrencilerin yanında engelli öğrenciler için de sağlanır.
- Yaşlı ve engelli kişiler ve onların sosyal güvencesi olmayan yakınları için yapılan yardımlar da sosyal yardım şartlarının sağlandığı durumlardandır. Yaşlı ve engelli bireylere maaş bağlanması dışında, ulusal vefa programı kapsamında yer alan kişilere yönelik hane temizliği ve kişisel bakımının sağlanması gibi uygulamalar da yaşlı ve engelli yardımı kapsamındadır.
- Engelli bireyler için, toplum yaşamına daha kolay uyum sağlamalarına yardımcı olacak araç gereç yardımları da mevcuttur.
- Sosyal güvencesi olmayan ihtiyaç sahiplerinin genel sağlık sigortası primlerinin ödenmesi ile sağlık hizmetlerinden yararlanması sağlanır. Anne ve çocuğa yönelik koşullu sağlık yardımları dışında TİP1 diyabet, silikozis gibi hastalıklara ve kronik rahatsızlıklara sahip kişilere yapılan sağlık yardımlar vardır.
- Devletin öğrenciler için yaptığı yurtlar, engelli öğrencilere yönelik taşıma yardımı, sosyal güvencesi olmayan dezavantajlı öğrencilere yönelik eğitim malzemeleri yardımı eğitim yardımları grubunda yer alır.