Bir işe alımcı olarak, en kritik görevlerinden biri doğru yeteneği doğru pozisyona yerleştirmektir. Ancak bazen, adayın sunduğu belgeler gerçeği yansıtmayabilir. Özellikle sahte diploma kullanımı, hem kurumu büyük bir riske atar hem de ciddi yasal sonuçlar doğurur. Bu nedenle, bir adayın eğitim bilgisinin doğrulanabilir olması, sadece bir formalite değil, işe alım sürecinin en hayati adımıdır. Bu yazıda, bir diplomanın sahte olup olmadığını nasıl anlayacağını, kontrol mekanizmalarını ve bu yolla işe girmeye çalışanları bekleyen hukuki süreci adım adım öğrenebilirsin.
Sahte diploma nasıl anlaşılır?
Bir diplomanın sahte olup olmadığını anlamak için dikkat etmen gereken bazı temel noktalar ve izleyebileceğin somut adımlar var. Birincisi, belgenin fiziksel özelliklerini incelemek. Orijinal diplomalar genellikle özel kâğıt türüne, filigranlara, kabartmalı mühürlere ve benzersiz hologramlara sahiptir. Eğer sana sunulan belgenin kalitesi düşükse, baskısı soluksa veya üzerindeki mühür ve imzalar şüpheli görünüyorsa, alarm zilleri çalmaya başlamalı.
Ancak günümüzde sahtecilik yöntemleri o kadar gelişti ki, sadece görsel inceleme yetersiz kalır. En güvenilir yol, dijital doğrulama ve resmi teyit mekanizmalarını kullanmaktır:
- Doğrulama Kodları ve Barkodlar: Yeni nesil diplomalarda ve mezuniyet belgelerinde genellikle benzersiz barkodlar veya doğrulama kodları bulunur. Bu kodları e-Devlet veya YÖK’ün (Yükseköğretim Kurulu) ilgili doğrulama sistemleri üzerinden kontrol edebilirsin.
- Okulla Doğrudan İletişim: Eğer e-Devlet veya YÖK üzerinden kontrol edemediğin bir durum varsa (eski diplomalar gibi), diplomanın düzenlendiği üniversite veya kurumun Öğrenci İşleri Daire Başkanlığı ile resmi bir yolla iletişime geçerek teyit alabilirsin.
- Transkript İsteği: Diplomanın yanında adayın transkriptini de iste. Bu belge, hangi dersleri hangi notlarla geçtiğini gösterir. Sahte bir diploma düzenlemek kolay olsa da, tüm bu detayları içeren ve okulun sistemine uyumlu bir transkript hazırlamak çok daha zordur.
Unutma, her zaman dijital olarak doğrulanabilir ve resmi kanallar aracılığıyla teyit edilmiş belgelere güvenmelisin. Bu, seni gelecekteki sahte diploma soruşturması gibi risklerden korur. İş ilanı açmak için isinolsun.com platformunu kullanabilirsiniz.
İş görüşmelerinde diploma kontrolü yapılıyor mu?
Özel sektörde diploma kontrolü yapmak yasal olarak bir zorunluluk olmasa da, işverenin hakkıdır ve özellikle kritik pozisyonlar için yapılması şiddetle tavsiye edilir. Yargıtay kararlarına göre, işçi tarafından beyan edilen gerçeğe aykırı bilgilerin, iş sözleşmesinin esaslı unsurlarına ilişkin olması (yani diplomanın kendisinin iş için zorunlu olması) durumunda, işveren iş sözleşmesini haklı nedenle derhal feshedebilir.
Özetle, işe alım sürecinde diploma kontrolü yapmak senin inisiyatifinde olsa da, pozisyonun gerektirdiği yetkinlikleri teyit etmek ve gelecekteki hukuki riskleri önlemek adına bunu bir prosedür haline getirmelisin. Aksi takdirde, sahte diploma ile işe alınan bir çalışanın ileride yaratacağı olumsuzluklardan, haksız kazançtan ve itibar zedelenmesinden sen de sorumlu tutulabilirsin.
E-devlet onaylı diploma nasıl alınır?
Türkiye’de üniversite ve lise mezunları için en güvenilir ve hızlı doğrulama yöntemi e-Devlet Kapısı üzerinden sunuluyor. Adayın sana ıslak imzalı bir fotokopi yerine e-Devlet üzerinden alınan, barkodlu ve doğrulanabilir bir mezuniyet belgesi veya diploma sorgulama çıktısı sunmasını talep etmelisin.
e-Devlet üzerinden diploma sorgulama ve belgesi çıkarma adımları:
- Aday, e-Devlet Kapısı’na giriş yapar.
- Arama çubuğuna “Yükseköğretim Mezun Belgesi Sorgulama” (üniversite için) veya “Lise Mezuniyet Belgesi Sorgulama” (lise için) yazar.
- Sistem, mezuniyet bilgilerini otomatik olarak getirir.
- Buradan aldığı belge, üzerinde benzersiz bir barkod ve doğrulama kodu içerir.
- Sen, bu barkodlu belgeyi e-Devlet’in “Belge Doğrulama” hizmeti üzerinden kolayca kontrol edebilir ve belgenin geçerliliğini anında teyit edebilirsin.
Bu yöntem, kağıt üzerinde yapılabilecek sahtecilik riskini tamamen ortadan kaldırır ve sahte diploma nasıl anlaşılır sorusunun en kesin yanıtını sunar.
Sahte diplomanın cezası nedir?
Sahte bir belge düzenlemek veya bu belgeyi kullanmak, Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında ciddi suçlar teşkil eder ve hukuki sonuçları oldukça ağırdır. Sahte diploma, kamu güvenine karşı işlenmiş bir suçtur.
- Resmî Belgede Sahtecilik Suçu (TCK 204): Üniversite ve lise diplomaları devlet tarafından verilen resmî belgelerdir. Sahte diploma düzenleyen veya bu belgeyi bilerek kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılabilir. Sahte diploma soruşturması açılması durumunda, suçun şikâyete bağlı olmadığı için savcılık resen (kendiliğinden) harekete geçer.
- Nitelikli Dolandırıcılık Suçu (TCK 158): Eğer kişi, sahte diplomayı kullanarak bir işe girmişse ve bu yolla haksız menfaat (maaş, sosyal haklar vb.) elde etmişse, dolandırıcılık suçu da oluşur. Bu, cezanın daha da ağırlaşmasına neden olabilir.
Özel sektörde dahi sahte diploma cezası sadece işten çıkarılmayla sınırlı kalmaz; yasal süreç başlar, kişi hapis cezasıyla yüzleşir ve elde ettiği tüm haksız kazançlar (ödenen maaşlar ve ikramiyeler) geriye dönük olarak faiziyle birlikte talep edilebilir. İşe alımcı olarak bu durumu tespit ettiğinde, durumu ilgili kurumlara bildirmen hem yasal bir sorumluluk hem de kurumu koruma görevinin bir parçasıdır.
Bu nedenle, titiz bir kontrol süreci izlemek, hem kurumu hem de seni büyük hukuki risklerden koruyacaktır. Sahte diploma soruşturması gibi süreçlerle uğraşmak yerine, en başta doğru doğrulama mekanizmalarını kullanmalısın.
