Ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu) davaları, paylı veya elbirliği mülkiyetine sahip taşınır ya da taşınmaz mallardaki ortaklığın sona erdirilmesi için açılan davalardır. 1 Eylül 2023 tarihinden itibaren, ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk zorunlu mu sorusunun cevabı evet olmuştur; bu davalar, dava şartı olarak zorunlu arabuluculuk kapsamına alınmıştır. Bu yazıda, ortaklığın giderilmesi arabuluculuk sürecinin nasıl işlediğini adım adım anlatıyoruz!
Ortaklığın giderilmesi ve arabuluculuk nedir?
Ortaklığın giderilmesi davası, bir malvarlığı üzerindeki paydaşlığın aynen taksim (bölüşme) veya satış yoluyla sona erdirilmesini amaçlar. Özellikle miras nedenli ortaklığın giderilmesi arabuluculuk süreçleri, mirasçıların paylaştığı taşınmazlarda sıkça başvurulan bir yöntemdir. Arabuluculuk ise, tarafların bir arabulucu eşliğinde anlaşmazlıklarını mahkemeye gitmeden çözmeye çalıştığı alternatif bir uyuşmazlık çözüm yoludur. Ortaklığın giderilmesi arabuluculuk dava şartı, dava açmadan önce bu sürecin tamamlanmasını zorunlu kılar.
Ortaklığın giderilmesi arabuluculuk süreci
1. Başvuru aşaması: Ortaklığın giderilmesi arabuluculuk başvuru
Süreç, taraflardan birinin veya vekilinin ortaklığın giderilmesi arabuluculuk başvuru yapmasıyla başlar. Başvuru, malvarlığının bulunduğu yerdeki Arabuluculuk Bürosu’na yapılır. Başvuru için ortaklığın giderilmesi arabuluculuk başvuru formu doldurulur. Bu form, Adalet Bakanlığı’nın resmi web sitesinde (adb.adalet.gov.tr) bulunan şablonlardan temin edilebilir. Başvuruda, uyuşmazlığın konusu, tarafların kimlik bilgileri ve talepler açıkça belirtilmelidir.
2. Davet mektubu: Ortaklığın giderilmesi arabuluculuk davet mektubu
Arabuluculuk Bürosu, başvuruyu aldıktan sonra bir arabulucu atar. Arabulucu, diğer taraflara ortaklığın giderilmesi arabuluculuk davet mektubu gönderir. Bu mektup, arabuluculuğun temel ilkelerini, süreci, ilk oturuma katılmamanın sonuçlarını ve toplantı tarihini içerir. Davet mektubu örneği, Arabuluculuk Daire Başkanlığı’nın şablonları arasında yer alır.
3. Taraf teşkili: Ortaklığın giderilmesi arabuluculuk taraf teşkili
Ortaklığın giderilmesi arabuluculuk taraf teşkili, tüm paydaşların sürece katılımını gerektirir. Ortaklığın giderilmesi davaları, tüm paydaşların davaya dahil olmasını zorunlu kılan iki taraflı davalardır. Bu nedenle, arabuluculuk sürecinde de tüm tarafların katılımı sağlanmalıdır. Taraflardan biri katılmayı reddederse, süreç son tutanakla tamamlanır ve dava açılabilir.
4. İlk oturum ve bilgilendirme
Arabulucu, ilk toplantıda tarafları arabuluculuk süreci hakkında bilgilendirir ve ortaklığın giderilmesi arabuluculuk dilekçe örneği gibi belgeleri inceleyerek uyuşmazlığın kapsamını belirler. Taraflar, eşitlik ve gizlilik ilkesi çerçevesinde taleplerini sunar. İlk oturum tutanağı ve bilgilendirme tutanağı düzenlenir.
5. Görüşmeler ve anlaşma aşaması
Arabulucu, taraflar arasında müzakereleri yönetir. Miras nedenli ortaklığın giderilmesi arabuluculuk süreçlerinde, miras paylarının bölüşümü veya satış koşulları gibi konular tartışılır. Anlaşma sağlanırsa, anlaşma tutanağı düzenlenir. Bu belge, mahkeme ilamı niteliğindedir ve icra edilebilirlik şerhiyle bağlayıcı hale gelir. Anlaşma sağlanamazsa, son tutanak düzenlenir.
6. Süre: ortaklığın giderilmesi arabuluculuk süresi
Ortaklığın giderilmesi zorunlu arabuluculuk süresi, genellikle 3 haftadır. Ancak, arabulucu gerekçeli durumlarda bu süreyi 1 hafta daha uzatabilir. Toplamda ortaklığın giderilmesi arabuluculuk süresi en fazla 4 hafta ile sınırlıdır. Süre, başvuru tarihinden itibaren başlar ve son tutanağın düzenlenmesiyle sona erer.
7. Ücret: Ortaklığın giderilmesi arabuluculuk ücreti
Ortaklığın giderilmesi arabuluculuk ücreti, Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesi’ne göre belirlenir. Anlaşma sağlanırsa, ücret taraflarca eşit olarak ödenir (aksi kararlaştırılmadıkça). 2025 itibarıyla, olumlu sonuçlanan süreçlerde asgari ücret 12.000 TL’dir. Görüşmeler 2 saatten kısa sürerse ve olumsuz sonuçlanırsa, ücret Adalet Bakanlığı tarafından karşılanır. 2 saati aşan görüşmelerde ise saatlik 600 TL taraf başına ücret ödenir.
8. Son tutanak ve dava açma: Ortaklığın giderilmesi arabuluculuk sonrası dava açma süresi
Anlaşma sağlanamazsa, arabulucu son tutanak düzenler. Ortaklığın giderilmesi arabuluculuk sonrası dava açma süresi için özel bir süre sınırı yoktur, çünkü ortaklığın giderilmesi davaları zamanaşımına tabi değildir. Ancak, son tutanak mahkemeye sunulmadan dava açılamaz; aksi takdirde dava, dava şartı yokluğu nedeniyle reddedilir.
Özel durumlar
İhtiyari Arabuluculuk: Ortaklığın Giderilmesi İhtiyari Arabuluculuk
1 Eylül 2023 öncesi açılan davalarda veya dava sırasında tarafların anlaşmasıyla ortaklığın giderilmesi ihtiyari arabuluculuk yoluna başvurulabilir. Bu durumda süreç, zorunlu arabuluculuktan farklı olarak tarafların iradesine bağlıdır ve süre sınırı yoktur.
İİK 121 ve ortaklığın giderilmesi arabuluculuk
İİK 121 ortaklığın giderilmesi arabuluculuk, İcra ve İflas Kanunu’nun 121. maddesi kapsamında alacaklının borçlunun payına haciz koyarak ortaklığın giderilmesini talep ettiği durumlarda geçerlidir. Bu davalarda da zorunlu arabuluculuk şartı aranır ve süreç yukarıdaki adımlarla ilerler.
Arabuluculuğun avantajları
- Hızlı Çözüm: Mahkeme süreçleri yıllarca sürebilirken, arabuluculuk maksimum 4 haftada tamamlanır.
- Ekonomik: Yargılama giderlerine kıyasla ortaklığın giderilmesi arabuluculuk ücreti daha düşüktür.
- Gizlilik: Süreç gizlidir; tarafların beyanları dava açılırsa delil olarak kullanılamaz.
- Esneklik: Taraflar, malın bölüşümü veya satışı konusunda özgürce anlaşabilir.
Resmi kaynaklar ve mevzuat
- 6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu: Arabuluculuğun temel ilkeleri ve süreçleri bu kanunda düzenlenmiştir.
- 7445 Sayılı Kanun: Ortaklığın giderilmesi davalarında zorunlu arabuluculuğu getiren düzenleme.
- Arabuluculuk Daire Başkanlığı: Başvuru formları, davet mektubu şablonları ve ücret tarifeleri için adb.adalet.gov.tr adresi ziyaret edilebilir.
