Arabuluculuk, hukuki uyuşmazlıkların mahkeme dışı bir yöntemle çözülmesi için hızlı, ekonomik ve gizlilik esasına dayalı bir alternatif sunar. Türkiye’de iş hukuku, ticari uyuşmazlıklar, tüketici davaları, kira uyuşmazlıkları ve ortaklığın giderilmesi gibi alanlarda dava şartı olarak zorunlu hale gelen arabuluculuk, hem bireyler hem de kurumlar için etkili bir çözüm yoludur. Ancak, bu süreçte en çok merak edilen konulardan biri arabuluculuk ücreti hesaplama işlemidir. Bu yazıda, 2025 yılı Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesi’ne dayanılarak, kira arabuluculuk ücreti hesaplama, arabuluculuk vekalet ücreti hesaplama, anlaşma halinde arabuluculuk ücreti hesaplama ve ortaklığın giderilmesi arabuluculuk ücreti hesaplama konularını detaylı bir şekilde ele alacağız. Daha fazlası için İşin Olsun Blog’u takip edin!
Arabuluculuk ücreti hesaplama nedir?
Arabuluculuk ücreti, uyuşmazlığın çözümünde görev alan arabulucuya ödenen bedeldir. Bu ücret, Adalet Bakanlığı tarafından her yıl Resmî Gazete’de yayımlanan Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesi’ne göre belirlenir. Ücret hesaplaması, uyuşmazlığın türüne, taraf sayısına, arabulucu sayısına ve uyuşmazlığın konusunun para ile ölçülebilir olup olmamasına bağlı olarak değişir. Taraflar aksi kararlaştırmadıkça, arabuluculuk ücreti eşit olarak paylaşılır. Tüketici uyuşmazlıklarında ise tüketicinin ödeyeceği ücret, Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanabilir.
Arabuluculuk ücreti hesaplama işlemi, iki ana kategoride değerlendirilir:
- Konusu Para Olan veya Para ile Değerlendirilebilen Uyuşmazlıklar: Bu tür uyuşmazlıklarda ücret, anlaşma bedelinin belirli bir yüzdesi üzerinden hesaplanır. Tarifenin ikinci kısmında belirtilen oranlar kullanılır.
- Konusu Para Olmayan veya Para ile Değerlendirilemeyen Uyuşmazlıklar: Bu durumda ücret, tarifenin birinci kısmındaki saatlik ücretlere göre belirlenir.
Aşağıda, farklı uyuşmazlık türleri için ücret hesaplama yöntemlerini detaylıca inceleyelim.
Kira arabuluculuk ücreti hesaplama
1 Eylül 2023’ten itibaren kira uyuşmazlıkları, zorunlu arabuluculuk kapsamına alınmıştır. Kira arabuluculuk ücreti hesaplama, uyuşmazlığın türüne (kira tespiti veya tahliye talepli) göre farklılık gösterir. 2025 yılı tarifesine göre:
- Kira Tespiti Uyuşmazlıkları: Anlaşma sağlanırsa, tespit edilen kira bedeli farkının bir yıllık tutarı üzerinden, tarifenin ikinci kısmındaki oranlar esas alınarak ücret hesaplanır. Örneğin, yeni kira bedeli 10.000 TL, eski bedel 8.000 TL ise fark 2.000 TL’dir ve bir yıllık tutar (24.000 TL) üzerinden hesaplama yapılır.
- Tahliye Talepli Uyuşmazlıklar: Ücret, bir yıllık kira bedelinin yarısı üzerinden, yine tarifenin ikinci kısmına göre belirlenir. Örneğin, aylık kira 5.000 TL ise, bir yıllık kira 60.000 TL’nin yarısı (30.000 TL) üzerinden hesaplama yapılır.
2025 tarifesine göre, iki tarafın yer aldığı bir uyuşmazlıkta saatlik ücret 580 TL’den başlar. Taraf sayısı 3-5 arasında ise saatlik ücret 1.200 TL, 6-10 arasında 1.300 TL, 11 ve üzeri ise 1.400 TL’dir. Anlaşma sağlanamazsa, arabulucu 2 saatlik maktu ücrete hak kazanır ve bu ücret Adalet Bakanlığı tarafından ödenir.
Arabuluculuk vekalet ücreti hesaplama
Arabuluculuk sürecinde taraflar, haklarını korumak için avukatla çalışmayı tercih edebilir. Arabuluculuk vekalet ücreti hesaplama, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’ne göre yapılır. 2025 yılı tarifesine göre:
- Anlaşma Sağlanması Halinde: Konusu para olan veya para ile değerlendirilebilen uyuşmazlıklarda, avukatlık ücreti, tarifenin üçüncü kısmına göre hesaplanan ücretin dörtte bir fazlası olarak belirlenir. Örneğin, anlaşma miktarı 43.750 TL’ye kadar olan durumlarda, avukatlık ücreti 7.000 TL’nin dörtte bir fazlası olan 8.750 TL’dir. Ancak bu ücret, asıl alacağı geçemez.
- Anlaşma Sağlanmaması Halinde: Avukat, 4.600 TL maktu ücrete hak kazanır.
- Konusu Para Olmayan Uyuşmazlıklar: Anlaşma sağlanırsa, avukatlık ücreti, ilgili mahkemenin maktu ücretinin dörtte bir fazlası olarak hesaplanır. Örneğin, sulh hukuk mahkemelerinde bu ücret 13.375 TL, asliye mahkemelerinde ise 22.375 TL’dir.
Avukatlık hizmeti, arabuluculuk sürecinde tarafların hak kaybı yaşamaması için kritik öneme sahiptir, çünkü anlaşma belgeleri mahkeme ilamı gibi bağlayıcıdır.
Anlaşma halinde arabuluculuk ücreti hesaplama
Anlaşma halinde arabuluculuk ücreti hesaplama, uyuşmazlığın türüne ve anlaşma bedeline bağlıdır. 2025 yılı tarifesine göre:
- Para ile Ölçülebilen Uyuşmazlıklar: Anlaşma bedelinin ilk 200.000 TL’si için tek arabulucu görev yaparsa %6, birden fazla arabulucu varsa %9 oranında ücret alınır. Daha yüksek tutarlar için kademeli oranlar uygulanır:
- 200.000 TL – 1.000.000 TL arası: %5 (tek arabulucu) veya %8 (birden fazla arabulucu)
- 1.000.000 TL – 8.840.000 TL arası: %3 (tek arabulucu) veya %4 (birden fazla arabulucu)
- 8.840.000 TL üzeri: %0,5 (tek arabulucu) veya %1 (birden fazla arabulucu)
- Ticari Uyuşmazlıklar ve Ortaklığın Giderilmesi: Anlaşma sağlanırsa, ücret 9.000 TL’den az olamaz. Diğer uyuşmazlıklarda ise 6.000 TL’den az olamaz.
- Seri Uyuşmazlıklar: Taraflardan birinin aynı olduğu ve bir ay içinde en az 10 dosya için başvuru yapılan durumlarda, ticari uyuşmazlıklarda 5.000 TL, diğer uyuşmazlıklarda 4.000 TL ücret alınır.
Tüketici uyuşmazlıklarında, anlaşma halinde tüketicinin ödeyeceği ücret Adalet Bakanlığı tarafından karşılanır ve bu tutar 2023 itibarıyla 800 TL olarak belirlenmiştir.
Ortaklığın giderilmesi arabuluculuk ücreti hesaplama
Ortaklığın giderilmesi arabuluculuk ücreti hesaplama, 1 Eylül 2023’ten itibaren zorunlu arabuluculuk kapsamına giren bu davalar için önemlidir. Anlaşma sağlanırsa, ücret tarifenin ikinci kısmına göre hesaplanır ve 9.000 TL’den az olamaz. Örneğin, bir taşınmazın paylaşımıyla ilgili uyuşmazlıkta anlaşma bedeli 500.000 TL ise, tek arabulucu için %5 oranında (25.000 TL) ücret alınır. Anlaşma sağlanamazsa, arabulucu 2 saatlik maktu ücrete hak kazanır ve bu ücret Adalet Bakanlığı tarafından ödenir. Dava açılması durumunda, bu ücret paydaşlardan payları oranında tahsil edilir.
Ücret ödeme ve makbuz düzenleme
Arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanırsa, ücretin ödenmesi ve makbuz düzenlenmesi gerekir. Gerçek ve tüzel kişiler için makbuz türleri (stopajlı, stopajsız, KDV dahil) farklılık gösterebilir. Anlaşma sağlanmaması durumunda, arabulucunun 2 saatlik emeği için maktu ücret Adalet Bakanlığı tarafından karşılanır ve bu ücret savcılıklara kesilen makbuzlarla belgelenir. KDV tevkifatı, hizmet bedeli 2.000 TL’yi aştığında 5/10 oranında uygulanır.
Sıkça sorulan sorular
- Arabuluculuk ücreti kim tarafından ödenir?
Taraflar aksi kararlaştırmadıkça, ücret eşit olarak paylaşılır. Tüketici uyuşmazlıklarında tüketicinin payı Adalet Bakanlığı tarafından karşılanabilir. - Anlaşma olmazsa ücret ödenir mi?
Anlaşma sağlanmazsa, arabulucu 2 saatlik maktu ücrete hak kazanır ve bu genellikle Adalet Bakanlığı tarafından ödenir. - Arabuluculuk ücreti neye göre değişir?
Ücret, uyuşmazlığın türüne, taraf sayısına, arabulucu sayısına ve anlaşma bedeline göre değişir. - Avukat olmadan arabuluculuğa gidilir mi?
Evet, avukatsız katılım mümkün, ancak hak kaybı riskini azaltmak için avukatla çalışmak önerilir.
Neden arabuluculuk?
Arabuluculuk, mahkeme süreçlerine kıyasla daha hızlı, ekonomik ve gizli bir çözüm sunar. Taraflar, kendi iradeleriyle çözüme ulaşır ve ilişkilerini koruma şansı bulur. Ayrıca, yargılama giderlerinden tasarruf sağlar ve süreç genellikle haftalar içinde tamamlanır.
