Çalışanların çalışmakla yükümlü olduğu saatlere mesai saati denir. Mesai saati günlük olarak 11 saati aşamaz. Fakat hem kamu hem de özel sektörde iş yoğunluğunun fazla olduğu dönemler olur. Normal süreci aşan bu çalışma saatlerine fazla mesai adı verilir ve çalışan fazla mesai için belirli bir ücret alır. Çalışanları yakından ilgilendiren fazla mesai hesaplaması ile ilgili tüm detaylar şimdi İşin Olsun’da!
Mesai saatleri dışında kalan bir süreyi kapsadığı için çalışanın yaptığı fazla mesai için ekstra ücret ödenmesi gerekir. İş kanununa göre sigortalı çalışanlar için fazla mesai ödemesi güvence altına alınmıştır. İşverenin fazla mesai yaptırdığı personeline ödeme yapması gerekir. Peki, milyonlarca çalışanı ilgilendiren fazla mesai ücreti hesaplama nasıl yapılır, sorusunun cevabı 4857 sayılı iş kanununa göre belirlenir. İş ilanlarına başvuru gerçekleştirirken mesai saati şartlarının incelenmesi önerilir.
Fazla mesai süresi ne kadardır?
Hem kamu hem de özel sektörde çalışan personelin yasal olarak düzenlenen mesai saatinden daha fazla çalışması fazla mesaiyi kapsar. Fakat fazla mesai bir yıl boyunca her gün uygulanan bir süreyi içine almaz. Şirket ya da işletmelerin personellerine uygulaması gereken fazla mesai saati kanun ile belirlendiği için bu sürenin aşılması kanuna aykırıdır.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesine göre, fazla mesai yıllık toplamda 270 saati aşmamalıdır. Bu süreyi aylık hesaba aktarırsak personelin 1 aylık fazla mesai süresi 22,5 saate denk gelir. İşveren çalışanından bu süreyi aşacak fazla mesai süresi talep edemez. İşe başlarken yapılan iş sözleşmesinde de bu sürenin yükseltilmesi mümkün değildir.
Fazla mesai hesaplama nasıl olur?
Çalışanların mesai saatleri dışında çalıştığı süreyi kapsayan fazla mesai için ekstra bir ücret alması gerekir. İş yoğunluğunun fazla olduğu gün ve aylarda çalışanların fazla mesai yapması olağan bir durumdur. Fakat bu fazla mesainin o ayın maaş ödemesine geçmesi gerekir. Maaş hesaplamasının yanı sıra fazla mesai ücretlerinin de bu şekilde belirlenmesi mümkündür.
Fazla mesai yapan çalışanın kaç saat boyunca çalıştığı belirlenir ve fazla mesai hesaplanması yapılarak o ayki maaşına ücret olarak eklenir. Fazla mesai yerine izin kullandırma gibi bir durum söz konusu değildir.
Fazla mesai nasıl hesaplanır, sorusunun cevabı 4857 iş kanununa göre belirlenen çerçevede olmalıdır. Fazla çalışma ücreti, iş kanununun 41. maddesi uyarınca, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde 50 artırılması ile hesaplanır. Peki, brütten nete maaş hesaplama nasıl yapılır?
Fazla mesai hesaplama formülü nedir?
Fazla mesai hem özel sektör hem de kamuda çalışan elemanların yaptığı, normal mesai saatinin dışında kalan çalışma süresidir. İş kanununda hem kaç saat boyunca fazla mesai yapılabileceği hem de bu mesai süresinin ücreti belirlenmiştir.
Peki, fazla mesai hesaplaması nasıl yapılır? Çalışanlar özellikle de bu hesaplamanın brüt mü yoksa net maaş üzerinden mi yapıldığını merak eder. Aslında çalışanların maaşına yapılacak olan bu fazla mesai ücreti asgari ücrete göre belirlenir. Asgari ücretle çalışan bir kişinin fazla mesai ücreti, brüt maaş temel alınarak belirlenir, bu hesaplama ise iş kanununun 41. maddesi kapsamında normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %50 artırılmasıyla gerçekleştirilir. Fakat çalışanın ücreti asgari ücretten fazlaysa mesai ücreti hesaplaması da değişir.
Fazla mesai hesaplama formülü çalışma süresi ve ücretinin çarpımıdır. Bunun sonucu maaşına eklenir. İş kanununa göre yasal çalışma süresi haftalık 45 saatle sınırlıdır. Bazı iş kollarında bu süre kısalabilir. Saatlik çalışma ücretin ne kadarsa fazla mesain de ona göre hesaplanır.
Eğer işletmede bazı dönem aşırı yoğunluk oluyorsa fazla mesai gerçekleşmesi doğal olabilir. Fakat yasaya göre personele mesai dışı çalışma için ek ücret ödemek gerekir. Bu ödemenin ne kadar olacağını hesaplamak için fazla mesai hesaplama çizelgesi yapılır. Bu sayede hangi pozisyondaki elemanına, kaç saatlik ve ne kadar ödeme yapman gerektiğini planlayabilirsin.
Asgari ücrette fazla mesai hesaplama nasıl olur?
Fazla mesai personelin kaç saat mesai dışı çalıştığına göre hesaplanır. Fakat her çalışan aynı fazla mesai ücretini almaz. Bunun sebebi fazla mesainin çalışanın pozisyonu ve ne kadar maaş aldığına göre hesaplanmasıdır. Aynı işyerinde farklı pozisyonda çalışan iki eleman aynı saat fazla mesai yapsalar da maaşları farklıysa aynı fazla mesai ücretini almaz.
Asgari ücretli bir çalışanın fazla mesaisi kanun tarafından belirlenen asgari ücret üzerinden hesaplanır. Asgari ücret fazla mesai hesaplama asgari ücretin günlük bedeline göre yapılır. Örneğin o yılın asgari ücretinin saatlik bedeli 88,90 TL olsun. Fazla mesaisinin bedeli ise bu tutarın %50 fazlası olarak hesaplanır. Yani asgari ücretli kişinin saatlik fazla mesai bedeli 133,35 TL’dir. İşveren o ayki maaş personel kaç saat fazla mesai yaptıysa bu hesap üzerinden belirleyip ekleme yapmalıdır.
Fazla mesai hesaplaması net mi yoksa brüt maaş üzerinden mi hesaplanır?
Çalışanlara verilen maaş net ve brüt olmak üzere farklılık gösterir. İşveren çalışanına brüt maaş ödemesi yapar. Fakat bu ödemede vergi ve diğer kesintiler vardır. Brüt maaş üzerine bu vergi ve diğer kesintileri koyunca net maaşını öğrenebilirsin.
Peki, fazla mesai hesaplama net ücretten mi hesaplanır yoksa brüt ücretten mi, diye merak edebilirsin. Fazla mesai personelin net maaşı yerine brüt maaşı üzerinden hesaplanır. Çünkü net maaşta başta vergi olmak üzere, prim gibi farklı kesintiler de olur.
Brütten nete fazla mesai hesaplama asgari ücret üzerinden, saatlik ücrete göre yapılır. Fakat fazla mesaiye kalacak personel asgari ücret almıyorsa o zaman hesaplama fazla mesai alan personelin saatlik ücretine göre yapılmalıdır.
Resmi tatil ya da bayram gibi özel günlerde fazla mesai yapması istenen personelin ek mesai süresinin hesabı daha farklı olur. Bayramlarda fazla mesai hesaplama iş sözleşmesine göre yapılır. Bayramlar resmi tatile girdiği için tatilde çalışma olarak hesaplanır ve 1 yerine 2 günlük mesai ücreti ödenir.
Hem resmi hem de dini bayramlarda çalışan personele kanuna göre %100 zamlı ödeme yapılması gerekir. Pazar günü mesai yapan personel için de benzer durum geçerli olur. Hafta sonu çalışan şirket ya da işletme elemanı günlük brüt ücretinin 2,5 katı bir ödeme alır.
Fazla mesai ücreti hakkında bilinmesi gerekenler nelerdir?
Personele mesai saati dışında yapacağı çalışma için ödenen fazla mesai ücreti hakkında bazı hususları bilmende fayda vardır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Üst düzey yöneticiler, işyerinden sorumlu müdür ya da şirket ortağı yoksa fazla mesai ücreti talep edemez.
- Yine hamile, yeni doğum yapmış ya da emzirme izni olan, 18 yaşını doldurmamış personel, sağlık sorunları olan personel, kısmi süreli iş sözleşmesi olan sigortalı çalışanların fazla mesai yapması yasaya aykırıdır.
- Fazla mesai ücretinin o ayki maaşa göre yapılması gerekir. Fakat iş sözleşmesinde aynı ay farklı bir gün ya da maaştan önce ödenmesi gibi bir şart varsa o zaman fazla mesainin ödenmesi iş sözleşmesindeki tarihe göre yapılmalıdır.
- Fazla mesainin ödenmesinde 5 yıllık bir zaman aşımı süresi bulunur. Eğer bu süre geçmişse çalışanın işverene dava açma hakkı vardır.