Çalışma izni, bir ülkede yasal olarak iş yapabilmek için gereken resmi bir belgedir. Hem yabancıların Türkiye’de çalışabilmesi hem de Türk vatandaşlarının yurt dışında iş bulabilmesi için belirli prosedürler ve şartlar bulunmaktadır. Bu yazıda, yabancı çalışma izni ve Türklerin yurt dışında çalışma izni alma süreçlerini detaylıca ele alacağız. Benzer konulardan haberdar olmak için İşin Olsun Blog’u takip etmeyi unutmayın!
Yabancı çalışma izni nedir?
Yabancı çalışma izni, Türkiye’de çalışmak isteyen yabancı uyruklu kişilerin alması gereken resmi bir belgedir. 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’na göre, Türkiye’de bir işte çalışmadan önce bu iznin alınması zorunludur. Çalışma izni, belirli bir işyeri ve işveren için düzenlenir ve aynı zamanda ikamet izni yerine de geçer. Ancak, geçici koruma veya uluslararası koruma statüsündeki kişiler için bu durum farklılık gösterebilir. Çalışma izninizi almanızın ardından aradığınız işi isinolsun.com platformundan bulabilirsiniz.
Yabancılar için çalışma izni şartları
Yabancı çalışma izni şartları, çalışılacak sektöre, yabancının niteliklerine ve işverenin durumuna göre değişiklik gösterir. Genel olarak aşağıdaki kriterler aranır:
- İkamet Durumu: Yurt içinden başvuru yapacak yabancının en az 6 ay geçerli ikamet iznine sahip olması gerekir. Yurt dışından başvuru için ise Türk konsolosluklarına müracaat edilir.
- İşveren Kriterleri: İşyerinde en az 5 Türk vatandaşı çalıştırılması şartı aranabilir, ancak bazı durumlarda (örneğin nitelikli işgücü için) bu kriter esnetilebilir.
- Mesleki Yeterlilik: Doktor, mühendis gibi mesleklerde ön izin belgesi veya diploma denklik belgesi gerekebilir.
- Mali Yeterlilik: İşverenin vergi ve SGK borcu olmamalı, yabancı çalışanın maaşı asgari ücretin belirli bir katı olmalıdır.
Yabancı çalışma izni nasıl alınır?
Yabancı çalışma izni nasıl alınır sorusunun cevabı, başvurunun yurt içinden mi yoksa yurt dışından mı yapıldığına bağlıdır. İşte süreç:
Yurt İçi Başvuru
Türkiye’de en az 6 ay geçerli ikamet izni olan yabancılar, çalışma izni başvuru sürecini doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yapabilir. İşveren, e-Devlet üzerinden e-İzin sistemi ile başvuru yapar. Başvuru için yabancının 99 ile başlayan T.C. Yabancı Kimlik Numarası kullanılır.
Yurt Dışı Başvuru
İkamet izni olmayan yabancılar, kendi ülkelerindeki Türk konsolosluklarına çalışma izni başvurusu yapar. Konsolosluk, 16 haneli bir referans numarası verir. İşveren, bu numara ile 10 iş günü içinde e-İzin sistemi üzerinden başvuruyu tamamlar. Başvuru onaylanırsa, yabancı vize harcını ödeyerek Türkiye’ye giriş yapar.
Yabancı çalışma izni için gerekli evraklar
Yabancı çalışma izni için gerekli evraklar, başvuru türüne göre farklılık gösterir. Genel olarak istenen belgeler şunlardır:
- Yabancıdan İstenenler:
- Pasaport fotokopisi (Latin harfleriyle yazılmamışsa yeminli çeviri)
- Biyometrik fotoğraf
- İş sözleşmesi (işveren ve yabancı tarafından imzalı)
- Diploma veya mesleki yeterlilik belgesi (gerektiğinde denklik belgesi)
- İşverenden İstenenler:
- Vergi levhası
- Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi
- Son yıla ait bilanço ve kâr/zarar tablosu
- SGK e-bildirge kullanıcısına ait elektronik imza
- Özel Durumlar:
- Sağlık sektöründe ön izin belgesi
- Eğitim sektöründe Milli Eğitim Bakanlığı’ndan yeterlilik belgesi
Başvuru, e-Devlet üzerinden yapılır ve evraklar dijital olarak yüklenir. Eksik belge varsa, 30 güne kadar tamamlanması için süre verilir.
Yabancı çalışma izni sorgulama
Yabancı çalışma izni sorgulama işlemi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın web sitesi veya e-Devlet üzerinden yapılır. Çalışma izni sorgulama için “Yabancı Kimlik Numarası” veya “Referans Numarası” ile başvuru numarası girilir. Başvuru sonucu, işverene e-posta yoluyla bildirilir; yurt dışı başvurularda konsolosluğa da iletilir.
Türklerin yurt dışında çalışma izni alma süreci
Türk vatandaşlarının yurt dışında çalışması için, gidilecek ülkenin göçmenlik ve çalışma yasalarına uygun şekilde çalışma izni başvuru yapması gerekir. Her ülkenin prosedürleri farklıdır, ancak genel adımlar şunlardır:
1. İş Teklifi Alma
Yurt dışında çalışma izni genellikle bir işverenin sponsorluğuyla alınır. Türk vatandaşları, uluslararası iş platformları (LinkedIn, Indeed) veya Türkiye’deki İşKur aracılığıyla iş bulabilir. İşveren, genellikle çalışma izni başvurusunu başlatır.
2. Ülkeye Göre Başvuru Süreci
- Avrupa Birliği Ülkeleri: AB ülkelerinde çalışma izni, genellikle işverenin yerel iş gücü piyasasını test etmesiyle (yerel aday bulunamazsa) verilir. Örneğin, Almanya’da “Mavi Kart” için yüksek nitelikli meslek sahipleri başvurabilir. Başvuru, Türk konsoloslukları veya ülkenin göçmenlik ofisleri üzerinden yapılır.
- ABD: H-1B vizesi gibi çalışma vizeleri, işverenin sponsorluğunda alınır. Başvuru, ABD Göçmenlik Servisi’ne (USCIS) yapılır ve yıllık kota sınırlaması vardır.
- Kanada: Express Entry sistemi veya işveren sponsorluğuyla çalışma izni alınabilir. Başvuru, Kanada Göçmenlik Bakanlığı’nın web sitesi üzerinden online yapılır.
- Avustralya: Nitelikli göçmenlik programları veya işveren sponsorluğuyla vize alınır. Başvuru, Avustralya İçişleri Bakanlığı’na yapılır.
3. Çalışma izni için gerekli evraklar
Çalışma izni için gerekli evraklar, ülkeye göre değişir, ancak genellikle şunları içerir:
- Pasaport
- İş sözleşmesi veya iş teklifi mektubu
- Diploma ve mesleki sertifikalar (gerekirse denklik belgesi)
- Sağlık raporu
- Sabıka kaydı
- Vize başvuru formu ve ücret ödeme dekontu
4. Çalışma izni sorgulama
Yurt dışında çalışma izni sorgulama, genellikle ilgili ülkenin göçmenlik web sitesi veya konsolosluk üzerinden yapılır. Örneğin, Kanada’da IRCC portalı, ABD’de USCIS sistemi kullanılır. Başvuru numarası veya pasaport numarasıyla durum kontrol edilir.
Çalışma izni başvurusunda dikkat edilmesi gerekenler
- Doğru ve Eksiksiz Belgeler: Hem Türkiye’de hem de yurt dışında, eksik veya yanlış belge başvurunun reddedilmesine neden olabilir.
- Süre Takibi: Çalışma izni süreleri sınırlıdır; uzatma başvuruları, izin bitiminden 60 gün önce yapılmalıdır.
- Yasal Danışmanlık: Karmaşık durumlarda, göçmenlik avukatı veya danışmanlık firmalarından destek almak süreci hızlandırır.
- Sağlık Sigortası: Türkiye’de yabancılar için sağlık sigortası zorunludur; yurt dışında da bazı ülkeler bunu talep eder.
