Son yapılan asgari ücret zammıyla gündeme gelen brüt ve net maaş kavramı, çalışanların merak ettiği bir konudur. Brüt ve net maaş hakkında öğrenmek istediğin tüm detaylara ve brütten nete maaş hesaplama tablosuna İşin Olsun’dan ulaşabilirsin!
İdeal yaşam standartlarına kavuşmak adına daha fazla kazanmak, herkesin ortak beklentisidir. Bu bağlamda önem kazanan maaş kazancı oranları da oldukça önem taşır. Brüt maaş net maaş hesaplama yoluyla kendisi için en iyi kararı almak isteyen milyonlarca çalışanın en büyük merakını ise brüt ve net maaşla elde edilecek avantajlar oluşturur. Brüt ve net maaş ayrıcalıklarını keşfetmek için öncelikle brüt ve net maaş kavramlarına açıklık getirmek gerekir.
Brüt maaş ve net maaş nedir?
Brüt ve net maaş tanımlarını ele alabilmek için öncelikle kazanılan gelirler üzerinden vergi mükellefiyet esasına kısaca değinmek gerekir. Vergi kanunları nezdinde kendi işini yapanlar gibi maaş karşılığında çalışanlar da gelirleri doğrultusunda vergi öderler. Bununla birlikte gelirler üzerinden yapılan bazı yasal kesintilerden de sorumlu olurlar. Teknik tanımı itibarıyla brüt maaş, işverenlerin çalışanları için ödediği aylık ücretin kesintisiz haline denir. Vergiler dahil yasal kesintiler olmaksızın çalışana ödenen toplam ücret olarak ifade edilir. Çalışanın muhasebe kayıtlarında geçen maaş bordrosunda brüt maaş bilgileri yer alır. Brütten maaş hesaplama yoluyla elde edilen net maaş ise çalışan maaşının kesintiye uğramış halidir. Net maaş, elde edilen gelir üzerinden sorumlu olunan vergi ve diğer resmi kesintiler yapıldıktan sonra elde kalan somut kazanç tutarı olarak tanımlanır. Net maaştan brüt maaşı hesaplayabilmek için kesintiler ile net maaş tutarı toplanır. Net maaşa kesintilerin eklenmesiyle brüt maaşın hesaplanmasına netten brüte hesaplama denir. Bu kapsamda brüt maaşın işverenin cebinden çıkan gerçek tutar, net maaşın ise çalışanın cebine giren gerçek tutar olduğu söylenebilir.
Brüt maaş ve net maaşın avantajları nelerdir?
Kazanç üzerinde kontrol sağlayabilmek, işveren ve çalışanların ortak hedefleri arasında yer alır. Bu bağlamda brüt ve net maaş seçeneklerinin her ikisinde de değişen beklentilere yanıt veren avantajlar olduğunu belirtmek gerekir. Bu konuda işveren ve çalışanların değişen tercihlerine ve nedenlerine değinmek gerekirse;
- Pek çok işveren, değişen vergi ve yasal kesinti oranları açısından kazanç kaybı yaşamamak adına brüt maaş üzerinden ödeme yapmayı tercih eder. Bu koşulda işveren, yıl boyunca işe alım sürecinde belirlenen brüt maaş tutarını öder ve şirket kazancı üzerinde kontrol sağlamış olur.
- Yine pek çok işveren, çalışan maaşlarında sürekli olarak yaşanan değişimin ve bu bağlamda muhasebe departmanına yapılan başvuruların önüne geçebilmeyi tercih eder. Bu nedenle brütten nete maaş hesaplama yoluyla belirlediği net maaş tutarlarını ödemeyi tercih eder. Böylelikle çalışanlarına her ay aynı maaşı ödemiş olur. Farklı dönemlerde artan veya azalan devlet kesintileri, şirket kasasında artış azalış etkisi oluşturur.
- Eline geçecek olan somut ücreti bilmek isteyen çalışanların tercihi, net maaş seçeneğinden yana olur. Bu kapsamda pek çok çalışan, iş başlangıcında aylık hizmet ödeneğini net maaş üzerinden alma talebinde bulunur. Böylelikle fazla kesintiler çalışan maaşından değil, şirket kasasından çıkar.
- Öte yandan brüt maaşı tercih etmekle elde edilebilecek bir avantajdan da bahsetmek gerekir. Devletin çalışanlardan aldığı gelir vergisi gibi kesintiler yıl sonunda azalış gösterir. Bu bağlamda brüt maaş alan çalışanlar yılbaşında hesaplarında daha fazla para görürler.
Brütten nete maaş hesabı nasıl yapılır?
Temel anlatımıyla brüt maaşından net maaşını hesaplamak, çalışan kesimin öğrenmek istediği bir detaydır. Brütten net maaş hesabı yapılan kesintileri çıkarmakla mümkün olur. Bu işlem şu şekilde yapılabilir,
- Brüt maaş – devlet kesintileri (gelir vergisi, damga vergisi, SGK primi + işsizlik primi) = net maaş
- Brüt maaştan alınan gelir vergisi, toplam maaş geliri üzerinden değil, yasal kesintilerin ardından kalan tutar üzerinden yapılır. Brüt maaş – (SGK primi + işsizlik primi) işlemi, gelir matrahını verir. Gelir matrahı üzerinden maaşınıza göre değişen oranlarda gelir vergisi hesaplanır. Son olarak bu tutar brüt maaştan düşer.
Söz konusu emekli çalışan brütten nete maaş hesaplama olduğunda da aynı işlem yapılarak net maaş kazancı hesaplanır. Fakat brüt maaştan yapılan SGK kesintisi daha düşük oranda olur.
Brüt maaş üzerinden yapılan kesintiler ve güncel değerleri nedir?
2023 yılı için yapılan açıklama, asgari ücretle çalışan işçilerden gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapılmayacağı şeklindedir. Bu bağlamda asgari ücretle çalışan işçilerin brüt maaşlarında yalnızca %14 oranında SGK ve %1 oranında işsizlik sigortası kesintisi yaşanır. Emekli olup çalışmaya devam eden işçilerse brüt maaşları üzerinden %7.5 SGK ve %1 oranda işsizlik sigortası öder. Bu kapsamda brütten net maaş hesaplama işlemlerine dahil olan gelir vergisi ve damga vergisi kesintileri, yalnızca asgari ücretin üzerinde çalışanlar için geçerlidir. Asgari ücretten daha fazla kazanç elde eden kişiler için belirlenen 2023 gelir vergisi oranları ise 70 bin TL’ye kadar olan maaşlarda %15 oranındadır. Bu oranın geçmiş yıllarda 22 bin TL’ye kadar olan maaş kazançları için geçerli olduğu bilinir. Aynı şekilde geçmiş yıllarda 49 bin TL’ye kadar olan maaşlar için geçerli %20’lik gelir vergisi tahsili, 2023 yılında 150 bin TL’ye kadar olan kazançlar için uygulanır. Asgari ücretin üzerinde çalışanların brüt maaşlarından kesilecek olan damga vergisi oranı ise 0,00759’dur.
Brütten nete, netten brüte maaş hesaplamak için buraya tıklayabilirsin.