Çalışma hayatında hem işverenler hem de çalışanlar için en hassas konular arasında maaş konusu yer alır. Maaşa ek olarak alınabilen prim, avans çekmek ve sosyal yardım hakları da çalışanlar için önem arz eden konulardır. Avans nedir, kimler avans çekebilir gibi merak edebileceğin pek çok sorunun cevabı şimdi İsin Olsun’da!
Çalışanın ihtiyaçları doğrultusunda işverenden avans istediği, iş hayatından sıklıkla rastlanan bir durumdur. Ancak bazı durumlarda hem işveren hem de çalışan konuyla alakalı mağduriyetler yaşayabilir. Avansın çalışma kanunlarında yeri var mıdır, işveren avans vermek zorunda mıdır gibi soruların cevabını arıyorsan İsinolsun.com’un bu içeriği tam sana göre!
Avans nedir?
Avans nedir sorusuna yanıt olarak, maaş ödemesinden önce nakde ihtiyaç duyan personellerin çalışılarak doldurulmamış ücret günü dönemine ilişkin bir tür ödünç ya da borç ödemedir yanıtı verilebilir. Çalışan bireyler, çeşitli sebeplere dayalı bazen maaş döneminden önce paraya ihtiyaç duyabilir. Bu gibi durumlarda devreye giren avans, işçilerin işverenden talep ettiği bir tür ödeme olarak nitelendirilir. Personel tarafından istenen avans, ödeme günlerinin dışında ve planlanmamış olduğu sebebiyle işverene mali sorun teşkil edebilir. Bu sebeple avansın hukuki ve mali dayanaklarının göz önünde bulundurulması ve sürecin hukuki zemin baz alınarak mali açıdan yönetilmesine dikkat etmek gerekir. Sen de bu konuda bilgi sahibi olduktan sonra işçi iş ilanlarına isinolsun.com’dan başvuru yapabilirsin.
İş kanununda avansın yeri nedir?
Düzenlenen iş kanunu ve yasalarda çalışanın isteği ve işverenin avans verme zorunluluğuyla ilgili kesin bir düzenleme yer almaz. Bununla birlikte borçlar kanununda konu ile ilgili düzenlemelere yer verilir. İş kanununda olduğu gibi borçlar kanununda da çalışan ücretlerinin ödenme süreleri ile ilgili olarak düzenlemeler mevcuttur. Bu doğrultuda yıllık ücretli izin süresinde ödenen avansın dışında belirli koşullarda çalışanlara avans verilmesini kapsayan başka yasalara da yer verilir.
Borçlar kanununa göre personele verilen avanslar için belirli koşulların karşılanması gerekir. 406.madde gereğince işveren işçiye zorunlu ihtiyacının olması halinde ve şirkete hizmetiyle orantılı şekilde avans vermek durumundadır. Maddenin içeriğinde yer alan bilgilere göre borçlar kanunu nezdinde işverenin avans çekmek zorunlu sayılabilmesi için gerekli olan koşullar şu şekildedir:
- Borçlar kanununda zorunlu ihtiyaçlar açık olarak belirtilmez. Bununla birlikte çalışana borcu sebebiyle ödeme emri tebliği gelmesi, hastalık gibi durumlarda işverenin avans ödemesi yapması gereklidir. Buna ek olarak işveren, çalışandan bu zorunlu ihtiyacı ispat etmesini talep etme hakkına sahiptir. Çalışanın ise bu zaruret halini işverene karşı ispatlama zorunluluğu vardır.
- İlgili alanda bulunan kanuna göre işverenin çalışanın talep ettiği avans miktarını ödeyebilme durumunun olması şarttır. İşveren, talep edilen avans miktarını ödediği takdirde sıkıntıya düşmeyecek ise bu avansı ödemek durumundadır. Eğer talep edilen avans türünü dediğinde işveren sıkıntıya düşecek olursa bu durum hakkaniyete uygun olmadığından yasal zorunluluğu olmaz.
- Çalışan hizmeti ile talep edilen avans tutarının orantılı olması önemlidir. İşçi avans talep ederken toplam çalışma süresini göz önünde bulundurulur. İşe henüz yeni başlamış ve 1 aylık çalışma süresi bulunan çalışanın talep etmiş olduğu avans reddedilebilir. Buna ek olarak çalışan ay içerisinde toplam çalıştığı süre tutarı kadar avans talep edebilir. Buna da şu şekilde örnek göstermek doğru olabilir. Çalışan totalde 2500 TL maaş alıyorsa 5000 TL avans talep etmesi doğru değildir. Bu noktada iş yerinden avans istemek durumunda kalan çalışanların bu iki maddeyi göz önünde bulundurması önemlidir.
Yukarıda verilen koşullar, çalışanın iş yerinden avans almak için karşılaması gereken hususlar arasında yer alır.
İşverenin çalışana avans vermesi zorunlu mudur?
İş yerinde avans çekmek ile ilgili pek çok soru, personellerin merak ettiği ve araştırdığı bir meseledir. Yukarıda da belirtildiği üzere iş kanununda konuyla ilgili bağlayıcı, kesin bir yasa veya madde bulunmaz. Borçlar kanunu ve sair mevzuatta yer alan, doğrudan bağlantılı olmasa da avans çekmek konusunda ile bağdaştırılan düzenlemeler ile değerlendirilebilir. Bu noktada avansın ancak çalışanın talep etmesi ve işverenin de bu talebi kabul etmesi sonucunda ödenebileceği söylenebilir.
İşveren işçinin avans çekmek isteğini reddetmesi sonucu haklı bir fesih ortaya çıkmaz zira şartlar ve koşullar elverişli olmadığı takdirde işverenin avans verme zorunluluğu bulunmaz. Bu noktada avans vermeyen işveren ile ilişkisini kesip işten ayrılmak isteyen çalışan, kıdem tazminatı almaktan mahrum kalabilir. Günümüz iş hayatında işverenler yenilikçi çözümler sayesinde çalışanların zorunlu ihtiyaçlarını karşılamak için talep edilen avans ödemelerini daha etkili bir sürece dönüştürebilir. İş yerinden avans istemek durumunda kalan çalışanlar için işverenler, çalışanlarına yönelik ödüllendirme ve teşvik amaçlı hediye kartları seçeneklerini değerlendirebilir.
Avans türleri nelerdir?
İşçi ve işveren arasında temelde en önemli kavram çoğu zaman ücret ödemeleri olur. Ücret ödemeleri arasında yer edinen avans, çalışanın maaş günü veya iş bedeli karşılanmadan önce talep ettiği ücretlerden biridir. Avans türleri, farklı şekillerde ödenen çeşitlilikler bulundur. Bu çeşitlilik şu şekilde sıralanabilir:
- Ücret Avansı: Çalışanın ay sonunda elde edeceği maaş ödemesi içerisinden ihtiyacı olan avans miktarını talep eder. İşverenin bu talebi kabul etmesinin ardından verilen avans, ay sonunda ödenecek maaş içerisinden kesilir.
- İş Avansı: Personele ne kadar avans verilebilir sorusuna bu avans türü örnek gösterilerek cevaplar arasında yer alır. İş hayatında sıkça tercih edilen iş avansı, bir iş yapılırken işçiye önceden verilen bir ödeme türüdür. Buradaki tutarlar, işçi ve işveren arasında sağlanan anlaşma ile belirlenebilir. Bu noktada iş tamamlanınca verilen tutardan geriye kalan para, işverene geri iade edilir.
- İzin Avansı: Bu avans çekmek konusunda kanunda düzenlenmiş bir model olarak dikkat çeker. “Yıllık ücretli izin avansı” olarak belirtilir. Çalışan, ücretli izne ayrılırken izin günlerine ait ücretlerin peşin olarak izin ödemesi şeklinde verilmesidir. Bu kanunda işveren ilgili avansı koşulsuz ve şartsız vermekle yükümlüdür.
İşveren avans talebini reddederse ne olur?
İşverenin avans verme yükümlülüğü var mı sorusuna yanıt vermek için doğru noktaları araştırıp öğrenmek önemlidir. Avans verilmediği takdirde işverene herhangi bir yaptırım uygulanıp uygulanmayacağı da araştırılan konular arasında yer edinir. Avans konusuna dair herhangi bir husus, iş kanunu maddeleri arasında yer almaz. Bu nedenle avans talep eden çalışanın avans talebi reddedilir ise işçinin zorla avans alması veya işverene bu durumla ilgili cezai yaptırım uygulanması gibi bir durum söz konusu değildir.
Kanunda avans meselesine dair düzenlemeler yer alsa da işverene karşı herhangi cezai bir yaptırım maddesi bulunmaz. Bu notada işçi ve işverenin karşılıklı anlaşmaları ve avans mevzusunu kendi inisiyatifleri, ihtiyaçları doğrultusunda durumu çözüme kavuşturmaları doğru bir seçenektir. Çalışanın zor durumda olduğunu ve avans tutarına ihtiyacı olduğunu ispat etmesi ve işverenin talep edilen avans tutarının ödeyebilecek durumda olması avans hususunu karşılıklı halledilmesi için yeterlidir. Avans ödemesi nedir ve nasıl talep edilir diye merak eden kişilerin bu adımlar doğrultusunda hareket etmesi önemlidir.