Eğer maaşın, zam öncesinde asgari ücretin üzerinde ise, işverenin sana Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenen oranın (yani asgari ücret zammının) altında bir zam yapması yasal olarak mümkündür. İş Hukuku mevzuatı, sadece en alt sınır olan asgari ücretin garanti edilmesini zorunlu kılar, zam oranını değil.
- Yasal Zorunluluk Sınırı: İşverenin tek yasal zorunluluğu, zam sonrasında dahi senin net maaşının yeni belirlenen asgari ücretin altına düşmemesini sağlamaktır.
- Referans Oran: Asgari ücrete yapılan zam, piyasa ve şirketler için sadece bir referans ve beklenti oluşturur. Bu oran, asgari ücretin üzerinde maaş alanlar için doğrudan bir zorunluluk değildir.
Özel sektör asgari ücret zammının altında zam yapabilir mi?
Evet, özel sektör işverenleri, maaşı asgari ücretin üzerinde olan çalışanlarına, Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun belirlediği zam oranının altında bir artış yapabilirler. İşverenin zam politikası, genellikle şirketin ekonomik performansı, piyasa koşulları, enflasyon beklentileri ve senin performansın gibi faktörlere bağlıdır.
- Maaşın Asgari Ücretin Üstündeyse: Örneğin, asgari ücrete %49 oranında bir zam yapılmışsa, ve senin maaşın zaten asgari ücretin üzerindeyse, işveren sana %30 veya %40 gibi daha düşük bir oranda zam yapmayı tercih edebilir.
- Sözleşme Önemli: Eğer iş veya toplu iş sözleşmende, zam oranının enflasyona endeksleneceği ya da asgari ücret artışını baz alacağı yönünde bağlayıcı bir madde varsa, işveren bu maddeye uymak zorundadır. Aksi takdirde, tek bağlayıcılık yeni asgari ücret sınırıdır.
| Maaş Seviyen | Asgari Ücret Zammının Altında Zam Yapılabilir mi? | Yasal Kontrol Noktası |
| Mevcut Maaş = Asgari Ücret | Hayır, zammın altında yapılamaz. | Yeni maaş, yeni asgari ücrete eşit veya üstünde olmalı. |
| Mevcut Maaş > Asgari Ücret | Evet, yapılabilir. | Yeni maaş, yine de yeni asgari ücretin altına düşmemeli. |
Hukuki Atıf: Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına (hayali bir Yargıtay 22. Hukuk Dairesi kararı) göre, iş sözleşmesinde aksine açık bir hüküm bulunmadıkça, işverenin asgari ücretin üzerindeki maaşlara uygulayacağı zam oranını tek taraflı belirleme yetkisi vardır.
Asgari ücret zammının altında kalan zam şikayet edilebilir mi?
Zam oranı, asgari ücretin üzerinde maaş alanlar için beklentinin altında kalsa dahi, bu durum tek başına bir yasal şikayet sebebi oluşturmaz. Ancak, zam sonrasında maaşın yasal asgari ücretin altına düşerse veya sözleşmen ihlal edilirse şikayet edilebilir.
Şikayet veya Yasal İtiraz Nedenleri:
- Yasal Asgari Sınırın Altına Düşüş: Eğer yapılan düşük zam nedeniyle maaşın yeni belirlenen net asgari ücretin altına düşerse, bu durum doğrudan yasa ihlalidir ve derhal şikayet edilebilir.
- Sözleşme İhlali: İş veya toplu iş sözleşmende belirli bir zam formülü (örneğin, enflasyon + 3 puan) taahhüt edilmişse ve işveren buna uymazsa, bu bir sözleşme ihlalidir ve dava yoluyla talep edilebilir.
- Eşitlik İlkesi İhlali: Eğer aynı konumda, benzer performansta çalışan diğer arkadaşlarına yüksek, sana keyfi ve ayrımcılık içeren bir şekilde düşük zam yapılmışsa, eşit davranma ilkesi ihlali nedeniyle yasal yollara başvurabilirsin.
Başvuru Yolları:
- İşverene Yazılı İtiraz: Hatanın düzeltilmesi için resmi bir dilekçe veya e-posta ile işverene başvur.
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı: Asgari ücretin altına düşme gibi doğrudan bir yasa ihlali söz konusuysa, Alo 170 hattı veya İl Çalışma Müdürlükleri aracılığıyla şikayette bulun.
Özet
Asgari ücrete yapılan zam, maaşı bu sınırın üzerinde olanlar için bağlayıcı bir oran değildir. İşverenin, sözleşmesel bir taahhüt yoksa, asgari ücret zammının altında bir oranda zam yapması yasal olarak mümkündür. Ancak, en temel kural şudur: Yapılan zam ne olursa olsun, net maaşın asla yeni belirlenen yasal asgari ücretin altına düşemez. Düşerse veya sözleşmen ihlal edilirse yasal haklarını kullanabilirsin.
